هماهنگی موجودات عالم در عبادت پروردگار/ سخنرانی مکتوب 2
دومین جلسه از سری سخنرانی های حجت الاسلام انصاریان با موضوع «جایگاه روزه دار»، با عنوان هماهنگی موجودات عالم در عبادت پروردگار ، پنجشنبه (26-1-1400ش) - رمضان 1442ه.ق - حسینیه هدایت
برای دسترسی به سایر قسمتهای سخنرانی های «جایگاه روزه دار» اینجا کلیک کنید
مطالب مرتبط و پیشنهادی : ویژه نامه شب و روز دوم ماه مبارک رمضان
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمدلله ربّ العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و المعصومین المکرمین».
طلوع علم و حکمت الهی از قرآن
قرآن مجید وحی است؛ یعنی کلام الله، طلوع علم و حکمت الهی است. هیچ گونه شک و تردیدی در آیات این کتاب وجود ندارد. هر کس در آیات قرآن شک کند، دلش بیمار است و شک از خودش هیچ ارتباطی با قرآن مجید ندارد. قرآن مجید ساختمانی الهی است که مصالح ساختمانی اش 28 حرف است. این 28 حرف در اختیار همه مردم دنیا و همه مردم تاریخ بوده است. قرآن می فرماید: اگر در این کتاب شک دارید که وحی خداست، مانند همه این کتاب را بیاورید. مصالح آن در اختیارتان است؛ این 28 حرف را با همدیگر ترکیب کنید و مانند قرآن بیاورید. اگر در این قرآن شک دارید که وحی است، 10 سوره مانند آن بیاورید. اگر شک دارید که وحی است، «فَأتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ»(سورهٔ مبارکه بقره، آیهٔ 23) یک سوره مانند قرآن بیاورید؛ یک سورهٔ عصر، یک سورهٔ توحید یا یک سورهٔ کوثر. در این 1500 سال، هیچ عالم و آگاهی، هیچ معاند و مخالفی، نتوانسته است دعوت خدا را اجابت کند. همین بس که انسان یقین کند قرآن وحی است؛ مِن اللّه، علم الله، رحمت الله و نورالله است. وقتی قلب به این پایه رسید، همه قرآن مجید را باور می کند، تسلیم می شود و تمکین می کند.
چهار عبادت موجودات عالم
پروردگار عالم یک خبر در قرآن از کل موجودات جهان می دهد؛ همین جهانی که برپاست. چه کسی خبر می دهد؟ خالق موجودات و آگاه به تک تک آنها از کوچک ترین تا بزرگ ترین موجود. خبر این است که تمام موجودات جهان، بدون استثنا چهار عبادت دارند:
1: تسبیح پروردگار
یک عبادتشان تسبیح است که در قرآن می فرماید: «يُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ»(سورهٔ مبارکه جمعه، آیهٔ 1). حتی از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است: لباس تن شما یا که برمی دارید، تسبیح گوی خداوند است.
2: ستایش گوی خداوند
عبادت دیگر موجودات، حمد است؛ یعنی ستایش گوی خداوند هستند. آن کسی که اهل تسبیح و حمد است، حتماً شعور دارد به اینکه او مملوک و مالکش ربّ است. شعور دارد که تسبیح و حمد می گوید. اگر شعور نداشت، تسبیح و حمد نمی گفت. حضرت سیدالشهدا علیه السلام روایتی دارند که صدای حدود 50 پرنده، حیوان و خزنده را ترجمه کرده اند. در کتاب نوشته اند! شما وقتی ترجمهٔ این صداها را ببینید، همه حمد و تسبیح است. معلوم می شود شعور دارند به اینکه مملوک، حقیر، تهی دست و ندار هستند؛ همچنین معلوم می شود که مالک دارند و مالکشان غنی است. اینها تسبیح می گویند و حمد می کنند که فقر، نداری و کوچکی شان را جبران کنند.
3: آگاهی به نماز
عبادت دیگرشان نماز است؛ مهم این است که قرآن مجید می فرماید: این موجودات به نمازشان آگاه هستند و می دانند که چه کار می کنند. در واقع، اینها دانای به نمازشان هستند.
4: سجده
عبادت دیگرشان هم سجده است.
موجودات عالم، موجوداتی باشعور و اهل عبادت
قدرت ذاتی انسان در فهم و علم
خداوند در قرآن می فرماید: «كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِيحَهُ»(سورهٔ مبارکه نور، آیهٔ 41) ما موجود نفهم در موجودات خلقت نداریم. اگر می بینیم که کلمهٔ جهل در قرآن یا روایات در حق انسان به کار گرفته شده، بدین معناست که این انسان توانایی دانا و عالم شدن را دارد، اما به دنبال علم و دانایی نرفته است. انسان ذاتاً قدرت بر علم و دانایی دارد. در قرآن می خوانیم: «وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»(سورهٔ نحل، آیهٔ 78) وقتی از مادر به دنیا آمدید، هیچ چیزی نمی دانستید. گوش، چشم و دل برایتان قرار دادم تا بفهمید؛ وقتی فهمیدید، از پروردگارتان سپاسگزاری کنید. سپاس شما هم به این است که تسبیح و حمد کنید، نماز بخوانید و دیگر عبادات را به جا بیاورید.
جریان عبادت در موجودات
این وضع همه موجودات است؛ مسبّح، حامد، اهل نماز و اهل سجده هستند. البته در آیه ای از سورهٔ إسراء می گوید: شما عبادت، تسبیح و حمد آنها را درک نمی کنید. شما درک نمی کنید، دلیل بر این نمی شود که آنها اهل تسبیح نباشند. جالب این است که کل موجودات تا وقتی هستند، عبادت آنها جریان دارد و ذره ای از ذرات عالم از عبادت الله نمی بُرّد!
بیگانگی موجودات با مخالفان و معاندان
این حقیقت را از قرآن دانستیم، این را هم باید بدانیم که اگر ما اهل عبادت نباشیم، در کنار کل موجودات عالم هستی بیگانه هستیم و و موجودات از بیگانه رضایت ندارند. وقتی روایات اهل بیت را می خوانیم، می بینیم که می فرمایند: بعضی روی زمین حرکت می کنند، زمین لعنتشان می کند؛ چون زمین موجود زنده و باشعوری است. شعور دارد که خدا در قرآن می فرماید: «یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا»(سورهٔ مبارکه زلزال، آیهٔ 4) قیامت روزی است که زمین تمام جریانات پیش خودش را بیان می کند. معلوم می شود زمین شعور دارد که جریانات را می فهمد و در خودش حفظ می کند. مگر ما از خاک آفریده نشده ایم؟! هرچه در ما هست، در این خاک هست؛ شعور، آگاهی، دانایی، حفظ کردن، دیدن و شنیدن است، در این جهان هم هست؛ یعنی جهان نیز چشم، گوش، بینایی، عقل و شعور دارد. وقتی می بیند که یک نفر، چه مرد و چه زن، اهل عبادت و خدا نیست و به پروردگار روی نمی آورد، او را بیگانه می بیند و خوشش نمی آید. موجوداتی که لباس این عالم را آماده کرده اند، می گویند: لباسی که از این عالم پوشیده ای، حلالت نباشد؛ آنچه خورده ای، حلالت نباشد؛ اینکه روی منِ زمین راه می روی، خدا لعنتت کند.
توبه، لطف و محبت خداوند به بندگان
البته خدا یک محبتی به بندگانش کرده که این است: همه درهای دشمنی موجودات، لعنت موجودات و این را که موجودات از آدم بیگانه خوششان نمی آید، می توان با توبه بست. وقتی آدم آشنای خدا بشود، آشنای کل موجودات می شود و در حد خودشان، می تواند لیاقت تصرف پیدا کند.
حکایتی شنیدنی از مرد ظاهربین و ابوسعید
شخصی است به نام ابراهیم می گوید: از شهر خودم برای دیدن عارف بزرگ، ابوسعید، به نیشابور سفر کردم، وارد بر او شدم، وضو گرفتم و آمادهٔ نماز مغرب شدم. او بلند شد و نماز مغرب را شروع کرد. من هم اقتدا کردم. در حال نماز به دلم گذشت حمد و سوره ای که او می خواند و رکوع و سجودش اصلاً دل چسب نیست و به آدم حال نمی دهد. من سفرم را با زحمتی که کشیده ام، ضایع کرده ام!
امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام جمله ای در «نهج البلاغه» دارند و می فرمایند: «اِنَّ اَوْلِياءَ اللّهِ هُمُ الَّذينَ نَظَرُوا اِلی باطِنِ الدُّنْيا اِذا نَظَرَ النّاسُ اِلی ظاهِرِها» مردم ظاهربین هستند و اولیای الهی باطن بین هستند. تو به نماز اقتدا کردی، اما پیکر نماز را دیدی و چون خودت لیاقت نداشتی، از آن نماز حال نکردی و برای تو خشک بود. بعد از سلام نماز، زمان کوتاهی گذشت و گفت: بیرون بروم و تجدید وضو کنم. بیرون آمد، اما ناگهان با ترس به اتاق پرید، ناله زد و گفت: من رفتم وضو بگیرم، بیرون شیر درنده ای بود که خیز برداشت به من حمله کند! ابوسعید گفت: بلند شو تا با هم بیرون برویم. با هم بیرون رفتند. ابوسعید به شیر گفت: مگر نگفته بودم که به مهمانان ما کار نداشته باش، برای آنها خیز برندار و حمله نکن! شیر رفت و اینها به داخل آمدند. ابوسعید به او گفت: تو آدم ظاهربینی هستی و فقط یک حمد و سوره و رکوع و سجود دیدی؛ اما در نمازم سفر باطنی داشتم. شما که ظاهربین هستید، شیر به شما حمله می کند. ما مسافر باطن هستیم و شیر از ما حساب می برد!
راهکار فرار از شیطان در کلام پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم
آدم در عبادت، با خدا و کل موجودات آشنا می شود؛ ولی با دشمن باید چه کرد؟ دشمن درنده ای که خیز برداشته تا همه چیز ما ضربه بزند؛ عبادات، معنویات، حال ما، تسبیح ، حمد، رکوع و سجودمان. امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام می فرمایند: شخصی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم پرسید که چه کار کنیم شیطان از ما فرار کند و دور شود، به ما حمله نکند و برای ما خیز برندارد؟ من شنیدم که پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به این سؤال کننده فرمودند:
«اَلصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَـکْسِرُ ظَهْرَهُ وَ الْحُبُّ فِی اللّهِ وَ الْمُوازَرَةُ عَلَی الْعَمَلِ الصّالِحِ یَقْطَع دابِرَهُ وَ الاْسْتِغْفارُ یَقْطَعُ وَ تینَهُ و لکلّ شیء زکاة و زکاة لأبدان الصّیام.»
[منهاج البراعه، ج 7 ،ص 426- میراث حدیث شیعه ، ج 2، ص 20]
روزه گرفتن
«اَلصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ» روزه بگیر، آن هم در ماه رمضان. روزهٔ تو او را روسیاه، ضعیف، ناتوان و غمگین می کند. آنگاه خدا از تو خوشحال می شود. وقتی روزه گرفتی، دشمن از دست تو بدحال می شود. این روزه گرفتن هم هماهنگی در عبادت با همه موجودات جهان هستی است.
صدقه در راه خداوند
«وَ الصَّدَقَةُ تَـکْسِرُ ظَهْرَهُ» وقتی در جیبت دست می کنی و برای خدا هزینه می کنی، یعنی به مستحق، ضعیف، ناتوان، مقروض، بدهکار و کار خیر کمک می رسانی، کمرش می شکند. کمرشکسته نسبت به تو زمین خورده است و به سراغ تو نمی آید. سیاه شدهٔ بدبخت به سراغ تو نمی آید.
عاشق خدا بودن و عشق ورزی در راه خدا
«وَ الْحُبُّ فِى اللّهِ وَ الْمُوازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصّالِحِ يَقْطَعانِ دابِرَهُ» اینکه عاشق خدا بشود، برای خدا عاشق باشد و در راه خدا عشق ورزی کنی، ریشه اش را قطع می کند. در حقیقت، کاری با عاشق ندارد و با بیگانه کار دارد. روز اولی هم که با خداوند درگیر شد، به خداوند گفت: «فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعينَ ۞ إِلاَّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصينَ»(سورهٔ مبارکه ص، آیات 82-83) زور من به همه نمی رسد. الآن شما دو روز روزه گرفته اید، زورش به شما نرسید که نگیرید. شما نماز می خوانید، زورش به شما نرسیده که شما را بی نماز کند؛ معلوم می شود در برابر شما بسیار ناتوان است. عشق ورزی در راه خدا و مواظبت بر عمل صالح، ریشه اش را قطع می کند.
طلب استغفار و آمرزش از خداوند
«وَ الاِسْتِغْفارُ يَقْطَعُ وَ تينَهُ» اینکه در روز و شب ماه رمضان، دست گدایی بسوی خدا برداری و بگویی: خدایا! من مستحق مغفرت و آمرزش تو هستم. همین که در پیشگاه خدا ناله ات درآمد و گفتی من مغفرت می خواهم، رگش را قطع می کنی و دیگر قدرت ندارد که کاری به کار تو داشته باشد. این عبادت موجودات، این عبادت ما؛ آشناشدن ما با کل با عبادت و این ضعیف شدن شیاطین در برابر عمل صالح ما، عشق ورزی ما برای خدا و در راه خدا.
حرف آخر؛ آیم به قتلگاه که پیدا کنم تو را
«أللّهم اِنّی اَسئَلکَ سُؤالَ خاضِعٍ مُتذلِّلٍ خاشعٍ اَن تُسامِحَنی و تَرحَمَنی و تَجعَلَنی بِقِسمِکَ راضِیاً قانِعاً و فی جَمیعِ الأَحوالِ مُتَواضِعاً؛ اللّهُمَّ وَأَسأَلُكَ سُؤالَ مَنِ اِشْتَدَّتْ فاقَتُهُ، وَأَنْزَلَ بِكَ عِنْدَ الشَّدائِدِ حاجَتَهُ، وَعَظُمَ فِيما عِنْدَكَ رَغْبَتُهُ؛ اللَّهُمَّ عَظُمَ سُلْطَانُكَ وَ عَلاَ مَكَانُكَ وَ خَفِيَ مَكْرُكَ وَ ظَهَرَ أَمْرُكَ وَ غَلَبَ قَهْرُكَ وَ جَرَتْ قُدْرَتُكَ وَ لاَ يُمْكِنُ الْفِرَارُ مِنْ حُكُومَتِكَ». الآن فرار کنم، به کجا فرار کنم؟ وقتی درِ قبرم را می بندند، فرار کنم؟ به کجا فرار کنم! «أللَّهُمَّ لاَ أَجِدُ لِذُنُوبِي غَافِراً وَ لاَ لِقَبَائِحِي سَاتِراً وَ لاَ لِشَيْ ءٍ مِنْ عَمَلِيَ الْقَبِيحِ بِالْحَسَنِ مُبَدِّلاً غَيْرَكَ».
آیم به قتلگاه که پیدا کنم تو را / امشب وداعِ هجرتِ فردا کنم تو را
جویم تو را قدم به قدم بین کشتگان / با شوق و اضطراب تمنا کنم تو را
در حیرتم که از چه بجویم نشان تو / نی سر، نه پیرهن، ز چه پیدا کنم تو را
مطالب مرتبط
