مباحث اخلاق در قرآن - استاد فاطمی نیا / نزول قرآن
نزول قرآن و اسرار شب قدر در بیانات استاد فاطمی‌نیا
بیانات عارف بزرگوار حضرت آیت الله فاطمی نیا، پیرامون مباحث اخلاق در قرآن با عنوان «نزول قرآن» / مدت زمان : 61 دقیقه
✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿
این خطابه بر محور شب قدر می‌چرخد، شبی که باور بر این است که قرآن در آن نازل شده و فرشتگان به زمین می‌آیند و با امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) ملاقات می‌کنند و مقدرات را به او عرضه می‌دارند. مرحوم استاد فاطمی‌نیا به دو نزول قرآن اشاره می‌کند:
یکی نزول دفعی و کلی بر قلب پیامبر در شب قدر رمضان،
و دیگری نزول تدریجی.
همچنین، بر مقام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) تأکید شده و او را "قرآن ناطق" و هم‌ریشه با نور پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) معرفی می‌کند. ایشان با نقل از عالمانی چون غزالی و ملاصدرا، به ابعاد پنهان و عمیق معارف دینی و دشواری درک آنها برای همگان اشاره می‌کند. در نهایت، سخنرانی با توصیه به استغفار و آمادگی برای احیا شب قدر و توسل به قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام)، به ویژه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، پایان می‌یابد و اشاره‌ای به شهادت ایشان در شب قدر می‌کند.
✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿✿
سؤالات متداول بر اساس متن سخنرانی با موضوع اسرار قرآن و شب قدر:
نزول قرآن در شب قدر چگونه با اولین وحی در ماه رجب سازگار است؟
بر اساس روایات و نظر برخی بزرگان، قرآن کریم دو مرتبه نازل شده است. یک بار به صورت "جمله واحده" و کامل بر قلب نازنین پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در شب قدر از ماه مبارک رمضان نازل شده (دفعی) است. بار دیگر به صورت تدریجی در طول ۲۳ سال دوران رسالت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شده است. اولین وحی به صورت تدریجی در ماه رجب با سوره علق آغاز شد. بنابراین، نزول کامل قرآن در شب قدر ماه رمضان با آغاز وحی تدریجی در ماه رجب منافاتی ندارد.
چرا قرآن فجر در آیه "اقم الصلاة ل دلوک الشمس الی غیل و قرآن الفجر ان قرآن الفجر کان مشهودا" مشهود است؟
مفسرین درباره "قرآن الفجر" صحبت کرده‌اند و یکی از تفاسیر این است که مقصود از آن نماز صبح است. نماز صبح تنها عملی است که دو دسته از فرشتگان، هم فرشتگان شب و هم فرشتگان روز، آن را می‌نویسند. به همین دلیل، این عمل در نزد فرشتگان مقرب خدا "مشهود" و مورد توجه است.
چگونه ممکن است برخی از بندگان خدا متوجه عوض شدن فرشتگان شب و روز شوند؟
سید بن طاووس (ره) در کتاب "صلاح السائل" می‌گوید کسانی از بندگان خدا هستند که به جایی در قرب الهی می‌رسند که اینگونه امور برایشان مکشوف می‌شود و می‌توانند متوجه تغییر فرشتگان شب و روز شوند. این مساله مربوط به مقام معرفت و قرب الهی است و برای همگان قابل درک نیست.
نزول فرشتگان در شب قدر به چه معناست و ارتباط آن با امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) چیست؟
بر اساس آیه شریفه "تنزل الملائکة و الروح فیها بإذن ربهم من کل أمر"، فرشتگان و روح در شب قدر با اذن پروردگار برای هر امری نازل می‌شوند. این نزول به صورت مداوم (فعل مضارع) است و نشان‌دهنده رفت و آمد پیوسته فرشتگان در این شب است. در روایات داریم که فرشتگان در شب قدر خدمت مولایمان حضرت صاحب الزمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) مشرف می‌شوند و مقدرات خلائق را به عرض حضرت می‌رسانند. این روایات دارای اسرار پیچیده‌ای هستند که فراتر از درک ساده عقول ماست.
چرا گفته می‌شود تمام خلق، از مشکات خاتم‌الانبیا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) استفاده می‌کنند و نقش جبرئیل در نزول وحی چگونه تفسیر می‌شود؟
این یک قاعده کلی در معارف اسلامی است که تمام مخلوقات، از عرش تا فرش، از مشکات نور پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) که اشرف مخلوقات است، استفاده می‌کنند. حتی جبرئیل با عظمت خود یکی از این مخلوقات است که خود باید از نور ایشان استفاده کند. در ظاهر امر، جبرئیل وحی را بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل می‌کرده است، اما یک نکته ظریف در اینجا این است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیش از نزول جبرئیل، قرآن را به صورت "جمله واحده" دریافت کرده بودند و به آن عالم بودند. نزول تدریجی توسط جبرئیل برای مصلحتی بوده که خارج از درک کامل ماست.
روایت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) درباره یادگیری هزار باب علم از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در لحظات احتضار چگونه قابل فهم است؟
این روایت که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمودند پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ۱۰۰ باب از علم به من یاد دادند که از هر بابی ۱۰۰ باب باز می‌شود (در مجموع ۱۰۰۰۰ باب)، نشان‌دهنده گستردگی و وسعت علم لدنی و الهی است. غزالی، عالم اهل سنت، نیز این حدیث را معتبر دانسته است. این نوع یادگیری با تعلیم و تعلم متداول که نیازمند زمان طولانی است، تفاوت دارد. این علم الهی و آسمانی و لدنی است که به صورت تصرف ولی زمان در ولی دیگری که پایین‌تر از اوست، برای برقراری ارتباط با غیب محقق می‌شود. این موضوع از اسرار ولایت است و فهم آن نیازمند تعمق در معارف الهی است.
منظور از اینکه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) "قرآن ناطق" است و کسی که به ایشان متصل شود، قرآن را "سفید" خواهد دید، چیست؟
ملاصدرا، فیلسوف بزرگ اسلام، بر اساس روایتی از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) که فرمودند "تمام قرآن در 'فاء' است و هرچه در 'فاء' است در 'باء' بسم‌الله و من نقطه 'باء' هستم"، نتیجه می‌گیرد که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) قرآن ناطق هستند و همان نقطه "باء" هستند. او می‌گوید اگر کسی به این قرآن ناطق متصل شود، قرآن را اگرچه با مرکب سیاه نوشته شده باشد، سفید خواهد دید. منظور این است که با اتصال به حقیقت ولایت، حجاب ظلمت و سیاهی عالم مادی برطرف شده و حقایق قرآنی در نورانیت دیده می‌شود. دیدن سیاهی مرکب قرآن نشان‌دهنده قرار داشتن در عالم ظلمت است.
چرا در شب قدر به خصوص و شب‌های احیا به طور کلی، استغفار و توبه و تصمیم برای جبران گناهان گذشته اهمیت دارد؟
شب قدر شب بخشش و رحمت الهی است. برای بهره‌مندی کامل از فضیلت این شب‌ها، لازم است موانع بین بنده و خدا برطرف شوند. گناهان، به خصوص گناهانی که حق‌الناس یا قطع رحم یا عقوق والدین هستند و در لحظه قابل جبران نیستند، می‌توانند سد راه بهره‌مندی از رحمت الهی باشند. تصمیم قلبی و صادقانه برای جبران اینگونه گناهان در اولین فرصت، به اذن الهی می‌تواند باعث بخشش آنها در شب قدر شود. استغفار و توبه نیز راهی برای پاک کردن صحیفه اعمال و آمادگی برای دریافت فیوضات این شب‌های بافضیلت است. ناامیدی از رحمت خدا در این شب‌ها گناه بزرگی محسوب می‌شود.
افزودن دیدگاه جدید