مباحث اخلاق در قرآن - استاد فاطمی نیا / فضائل امام علی علیه السلام 2

فضائل امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و مباحث اخلاق در قرآن

بیانات عارف بزرگوار حضرت آیت الله فاطمی نیا، پیرامون مباحث اخلاق در قرآن با عنوان «فضائل امام علی علیه السلام 2» / مدت زمان : 52 دقیقه

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

آیت الله فاطمی نیا، مجلس را با نام و یاد خداوند و صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیهم السلام) آغاز کرده و این مجلس را شام غریبان مولای مظلوم، امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) معرفی می‌کند. ایشان اشاره می‌کنند که شب گذشته نیز به ذکر فضائل بی‌کران امیرالمؤمنین (علیه السلام) پرداخته شده و امشب نیز ادامه همان بحث خواهد بود.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

فضائل بی‌کران امیرالمؤمنین (علیه السلام) و مشابهت با قرآن

آیت الله فاطمی نیا با تأکید بر بی‌نهایت بودن فضائل امیرالمؤمنین (علیه السلام)، ایشان را از جهات بسیاری مشابه قرآن کریم می‌دانند. امام علی (علیه السلام) خود می‌فرمایند: دریایی که عمقش درک نمی‌شود و شگفتی‌هایش پایان نمی‌پذیرد. ایشان به نقل از خطیب خوارزمی حدیثی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ذکر می‌کنند که فرمودند: اگر دریا مرکب و تمام درختان قلم باشند و ملائکه نویسنده، فضائل علی (علیه السلام) تمام نمی‌شود. آیت الله فاطمی نیا، امام علی (علیه السلام) را وجودی نازنین، عرشی، بسیار پیچیده و شخصیتی بسیار والا معرفی می‌کنند که به فرموده رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم): "یا علی تو را نشناخت مگر من و خدا" و جز خدا، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و دیگر معصومین (علیهم السلام) کسی امیرالمؤمنین (علیه السلام) را نشناخته است.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

مقام امامت و ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام)

بخش قابل توجهی از سخنان استاد به تبیین مقام امامت و ولایت ائمه (علیهم السلام) اختصاص دارد. ایشان با استناد به کتاب بصائرالدرجات (منسوب به صفار، از علمای متقدم شیعه)، حدیثی از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کنند که در بیان عظمت مقام ائمه (علیهم السلام) است. مضمون حدیث این است که به یکی از راویان فرمودند: «برای ما ائمه پروردگاری خدایی قرار دهید که بازگشت ما به سوی او باشد». سپس آمده است: "پس پس از اینکه ما را از ربوبیت آوردید، ما را به عبد خدا دانستید؛ درباره ما هر چه می‌خواهید بگویید؛ بگویید امام به اذن الله مرده را زنده می‌کند، بگویید امام به اذن الله غیب می‌داند؛ بگویید امام به اذن الله همه علم‌ها را داراست."

در ادامه، واکنش متعجبانه فرد حاضر به این سخنان و پاسخ امام (علیه السلام) مبنی بر: (آیا درباره ما جز یک الف غیر معطوف می‌دانید؟) مطرح می‌شود. آیت الله فاطمی نیا با توضیح اصطلاح "الف غیر معطوفه" در علم الخط (اشاره به اولین حرف و پایه سایر حروف)، این حدیث را کنایه از آن می‌دانند که علم مردم نسبت به مقام ائمه (علیهم السلام) در مقایسه با حقیقت آن، بسیار اندک و در حد ابتدایی‌ترین شناخت است. ایشان سلمان فارسی را به عنوان نمونه‌ای از کسانی ذکر می‌کنند که به دلیل بهره‌مندی از علم بیشتر نسبت به دیگر اصحاب، جایگاه ویژه‌ای داشت.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

اهمیت شناخت حجت خدا (علیه السلام)

آیت الله فاطمی نیا با استناد به دعا: "اللهم عرفنی حجتک فانک إن لم تعرفنی حجتک وت دینی" بر اهمیت شناخت حجت خدا (علیه السلام) در هر زمان تأکید می‌کنند و می‌فرمایند که این شناخت، حرف اول دینداری است و بدون حجت، زمین اهلش را از دست می‌دهد.

تلاش‌های علمای شیعه در اثبات حقانیت امیرالمؤمنین (علیه السلام)

آیت الله فاطمی نیا به تلاش‌های گسترده علمای شیعه در طول تاریخ برای اثبات حقانیت امیرالمؤمنین (علیه السلام) اشاره می‌کنند و از آثار ارزشمندی همچون الغدیر علامه امینی (ره) (با ۳۶۰ راوی حدیث غدیر از منابع اهل سنت)، عبقات الانوار علامه میرحامد حسین هندی (ره) و المراجعات سید شرف الدین موسوی (ره) نام می‌برند. ایشان به زحمات طاقت‌فرسای این بزرگان در جمع‌آوری مدارک و روایات، تحمل سختی‌ها و حتی به خطر انداختن جان خود در این راه اشاره می‌کنند. داستان تلاش میرحامد حسین هندی (ره) و تحمل رنج‌های جسمی در راه نگارش عبقات الانوار و همچنین ماجرای تلاش برای استنساخ یک کتاب خطی منحصر به فرد در فضائل امیرالمؤمنین (علیه السلام) از یک عالم سنی ناصبی، نمونه‌هایی از این ایثار و فداکاری هستند.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

محکم و متشابه در اقوال و افعال ائمه (علیهم السلام)

یکی از مهم‌ترین و بدیع‌ترین مباحث مطرح شده توسط استاد، مسئله "محکم و متشابه" در اقوال و افعال ائمه اطهار (علیهم السلام) است. ایشان با استناد به روایات (به عنوان مثال "إنَّ في أخْبارِنا مُتَشابِها كمُتَشابِهِ القُرآنِ ، و مُحْكَما كمُحْكَمِ القُرآنِ")[عيون أخبار الرِّضا: 1/290/39]، وجود محکم و متشابه در سخنان ائمه (علیهم السلام) را همانند قرآن کریم می‌دانند. اما نکته قابل توجه، طرح این مسئله در مورد افعال ائمه (علیهم السلام) است. ایشان با استنباط از تاریخ زندگی ائمه (علیهم السلام)، معتقدند که در افعال ایشان نیز محکم و متشابه وجود دارد.

محکمات: اعمالی از ائمه (علیهم السلام) که برای ما الگو و قابل پیروی هستند، مانند نماز خواندن، یتیم‌داری، کمک به مظلوم.
متشابهات: اعمالی که مخصوص خود ائمه (علیهم السلام) بوده و درک و پیروی از آنها برای ما ممکن نیست؛ مانند علم امام به قاتل خود و ورود به مسجد، یا دستور امام صادق (علیه السلام) به یکی از اصحاب برای رفتن به داخل تنور.

آیت الله فاطمی نیا تأکید می‌کنند که ما در محکمات افعال از ائمه (علیهم السلام) پیروی می‌کنیم، اما در متشابهات، بدون تبیین و روشنگری از سوی خود ایشان نباید به دنبال تقلید باشیم. این مسئله برای جلوگیری از برداشت‌های نادرست و قیاس‌های نابجا در مورد رفتار ائمه (علیهم السلام) حائز اهمیت است.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

علم غیب ائمه (علیهم السلام) و صحیفه مختومه

آیت الله فاطمی نیا به مسئله علم غیب ائمه (علیهم السلام) اشاره کرده و با استناد به حدیثی در کتاب کافی می‌فرمایند: (هر امامی که نداند کی می‌میرد، او حجت خدا نیست). ایشان علم ائمه (علیهم السلام) به زمان شهادت خود (مانند امام حسین (علیه السلام)) را از جمله اسرار ایشان می‌دانند. همچنین به مفهوم "صحیفه مختومه" اشاره می‌کنند که سرنوشت تک تک ائمه (علیهم السلام) در آن ثبت شده و احتمالاً نزد امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است. ایشان حرکت امام رضا (علیه السلام) به خراسان را با حرکت امام حسین (علیه السلام) به کربلا، هر دو حرکتی آگاهانه به سوی شهادت می‌دانند.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

کرامات اولیای خدا و عظمت مقام ائمه (علیهم السلام)

در بخش پایانی سخنان، استاد به نقل داستان‌هایی از کرامات اولیای خدا (مانند مرحوم نخودکی اصفهانی و آیت‌الله ملکی تبریزی) می‌پردازند تا بدین وسیله عظمت و پیچیدگی مقام ائمه اطهار (علیهم السلام) را بیشتر نمایان سازند. ایشان تأکید می‌کنند که حتی فهم کرامات اولیا نیز برای ما دشوار است، چه رسد به درک کامل مقام ولایت ائمه (علیهم السلام) که نور آن برای ما خیره‌کننده خواهد بود. اولیای خدا همچون شیشه‌های ضخیمی هستند که ما از پشت آنها به نور ولایت ائمه (علیهم السلام) نگاه می‌کنیم و درکی نسبی پیدا می‌کنیم.

✦✧✦✧✦✧✦✧✦✧✦

توصیه‌ها و دعا

در پایان، آیت الله فاطمی نیا با اشاره به شب شام غریبان، از حاضران می‌خواهند که به یاد غربت امیرالمؤمنین (علیه السلام) باشند و برای سلامتی و تعجیل در فرج امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) دعا کنند.

نتیجه‌گیری

فایل صوتی مورد بررسی، حاوی نکات ارزشمند و عمیقی در مورد فضائل امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، مقام امامت و ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام) است. آیت الله فاطمی نیا با بیانی شیوا و با استناد به منابع معتبر شیعی، به تبیین ابعاد مختلف این موضوعات می‌پردازند و به ویژه مسئله "محکم و متشابه" در افعال ائمه (علیهم السلام) را به عنوان یک نکته مهم و قابل تأمل مطرح می‌کنند. تأکید بر شناخت حجت خدا (علیه السلام)، قدردانی از زحمات علمای شیعه در حفظ و ترویج معارف اهل بیت (علیهم السلام) و بیان عظمت مقام ائمه (علیهم السلام) از دیگر نکات برجسته این سخنرانی است.