نشست علمی انجمن حجتیّه (۲)| تحلیل تاریخی و ساختار تشکیلاتی (۲)
ناگفته‌هایی از انجمن حجتیّه؛ بررسی تاریخی و ساختاری (۲)
همزمان با ۱ مرداد ۱۴۰۲، نشست تخصصی "ناگفته‌هایی از انجمن حجتیّه"، با همکاری مؤسسه حق‌پژوهی و دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. در جلسه دوم، حجت‌الاسلام اکبری آهنگر به بررسی تشکیلات انجمن و روند تحولات آن پرداخته است. این نشست شامل چهار جلسه است که هر کدام به بخشی از تاریخ و عملکرد این انجمن اختصاص دارد.
این جلسه تحلیلی جامع از تفکرات و عملکرد انجمن حجتیه ارائه می‌دهد و بر مخالفت ریشه‌ای آن با تشکیل حکومت اسلامی در دوران غیبت امام زمان تأکید دارد. حجت‌الاسلام اکبری آهنگر با استناد به احادیث، تقیه، و نگاه انجمن به قیام امام حسین (علیه‌السلام)، نشان می‌دهد که این گروه به دلیل ضعف در دشمن‌شناسی، اولویت مبارزه را به جای رژیم پهلوی، به بهاییت، وهابیت و جریان چپ اختصاص می‌داد. همچنین، سخنران به عدم پذیرش ولایت فقیه و انکار شهادت کسانی که در راه این نظام جان باخته‌اند، اشاره کرده و نتیجه عملی تفکر انجمن را افزایش فساد تا زمان ظهور می‌داند. در نهایت، سخنران بیان می‌کند که انجمن حجتیه امروز به دنبال تربیت نیروهای مذهبی ضدانقلاب یا بی‌تفاوت است و این موضوع را خطرناک ارزیابی می‌کند.
رویکرد جامعه حجتیه در قبال مناظره:
اکبری آهنگر با اشاره به تأکید بر روش مناظره در تبلیغ، مطرح می‌کند که جامعه حجتیه از بدو انقلاب هیچ مناظره رسمی و علنی با نیروهای انقلاب نداشته است.
بهانه‌ی همیشگی آن‌ها برای عدم حضور در مناظره علنی، بر اساس بیانیه‌هایشان، این بوده است: "ما معتقد دفاع از خودمون نیستیم. ان‌شاءالله حضرت تشریف میارن از ما دفاع می‌کنن." با این حال، سخنران تأکید می‌کند که آن‌ها در عمل خلاف این ادعا عمل کرده و در برابر انتقادات، پاسخ‌هایی منتشر کرده‌اند (مانند پاسخ به سخنان آیت‌الله جنتی در سال ۶۰).
یک مورد استثنائی در زمینه مناظره علنی با یکی از سران کنونی انجمن، آقای دکتر نادر فضلی، شرح داده می‌شود. این مناظره ابتدا در فضای مجازی (نظرات وبلاگ) و سپس به صورت غیرمترقبه و هماهنگ نشده در یک همایش در مشهد رخ داده است. سخنران تأکید می‌کند که متن کامل این مناظره در کتاب "حقایقی پیرامون انجمن حجتیه" ضمیمه شده است.
دعوت‌های رسمی‌تری نیز برای مناظره از سوی نهادهایی مانند "انجمن اندیشه و قلم" در تهران با سران انجمن حجتیه صورت گرفته، اما هیچ‌کدام از طرف‌های دعوت شده از سوی انجمن این دعوت‌ها را نپذیرفته‌اند.
سخنران تأکید می‌کند که حاضر به مناظره با هر کسی که ادعای نمایندگی انجمن را دارد نیست، زیرا نظرات چنین افرادی قابل استناد نبوده و انجمن می‌تواند بعداً آن‌ها را انکار کند. مناظره رسمی تنها با سران و نمایندگان تشکیلاتی انجمن پذیرفتنی است.
تحلیل ادعای انتساب وصیت‌نامه‌ای به شهید چمران:
سخنران به ماجرای انتشار وصیت‌نامه‌ای منتسب به شهید مصطفی چمران اشاره می‌کند که در آن از شیخ محمود حلبی تجلیل شده است.
پس از تحقیق، مشخص شده است که این وصیت‌نامه متعلق به شهید چمران نیست و ایشان اصلاً وصیت‌نامه رسمی نداشته‌اند.
این وصیت‌نامه در واقع متعلق به فردی به نام شهید مصطفی ابراهیمی مجد است که سابقه عضویت در انجمن حجتیه داشته و در وصیت‌نامه‌اش به ملاقات با امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) و تجلیل از آقای حلبی اشاره کرده است.
انجمن در نشریه‌ای که همزمان با ایام شهادت شهید چمران منتشر کرده، با قرار دادن عکس شهید ابراهیمی مجد در کنار عکس شهید چمران، باعث اختلاط و اشتباه در انتساب این وصیت‌نامه شده است. این موضوع نشان‌دهنده‌ی رویکردی مبهم در انتساب مطالب است.
موضع رهبر معظم انقلاب در قبال جامعه حجتیه:
سخنران به نگرانی برخی نیروهای خودی در خصوص پرداختن علنی به جامعه حجتیه اشاره می‌کند که دلیلشان این است که شاید رهبر معظم انقلاب راضی نباشند، زیرا ایشان پس از دوران ریاست جمهوری در سخنرانی‌های علنی صراحتاً نام انجمن حجتیه را نیاورده‌اند.
با این حال، سخنران تأکید می‌کند که رهبر معظم انقلاب بارها تفکر این جریان را نقد کرده‌اند و در جلسات خصوصی نیز به صراحت از انجمن نام برده‌اند (مانند منزل مرحوم آقای دکتر پرورش).
سخنران تجربه‌ی شخصی خود از ملاقات با رهبر معظم انقلاب در سال ۹۷ را نقل می‌کند. در این دیدار، وی نگرانی خود را از بی‌ثمر بودن فعالیت علیه انجمن به دلیل آنچه "تفاوت نگاه رهبری با امام" (نگاه معتدل رهبری در مقابل نگاه افراطی امام) در قبال انجمن عنوان می‌شد، مطرح می‌کند.
پاسخ صریح رهبر معظم انقلاب در این دیدار نقل می‌شود: "نه آقا برید کارتونو بکنید اینا تو مشهد مخالف ما بودن." و با خنده این ادعا را رد می‌کنند. این پاسخ امر صریح ایشان به ادامه فعالیت و برخورد با این جریان تلقی می‌شود.
سخنران همچنین به تبیین دیدگاه رهبری در خصوص دو دسته مخالف نظام در جامعه مذهبی و حوزوی اشاره می‌کند: دسته‌ای که صراحتاً مخالفت می‌کنند (مشکلی با این‌ها نیست) و دسته‌ای که "با مبانی و مبادی اعتقادی انقلاب مخالفت می‌شوند. روی این‌ها باید حساس بود." سخنران تأکید می‌کند که جامعه حجتیه در دسته دوم قرار می‌گیرد و لذا باید بر روی مبانی اعتقادی آن‌ها حساسیت داشت.
مبانی اعتقادی جامعه حجتیه و تضاد آن با انقلاب اسلامی:
عدم قیام قبل از ظهور: جامعه حجتیه با استناد به برخی احادیث، معتقد است که قبل از ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه)، هیچ قیامی برای سرکوب ظلم نباید صورت گیرد. سخنران به جلسه‌ی بعدی اشاره می‌کند که قرار است استاد ابوطالبی به شرح و نقد این احادیث بپردازد.
تأکید مطلق بر تقیه: در پاسخ به این سوال که وظیفه در برابر حاکم ظالم چیست، آن‌ها معتقدند که باید تقیه کرد و این نگاه مطلق‌گونه به تقیه دارند. سخنران به کتاب "انتظار بذر انقلاب" نوشته آقای تاجری نسب، از اعضا و اساتید قدیمی انجمن، اشاره می‌کند که در آن فصل مستقلی به تقیه اختصاص داده شده و نتیجه‌گیری می‌شود که وظیفه در عصر غیبت تقیه است.
استثناء دانستن قیام امام حسین (علیه‌السلام): وقتی با استناد به قیام امام حسین (علیه‌السلام) به این تفکر اشکال وارد می‌شود، آن‌ها معتقدند که امام حسین (علیه‌السلام) استثناء بوده و نمی‌توان از ایشان الگوگیری کرد. سخنران به کتاب "رمز عاشورا درس بندگی از سیرت حسینی" نوشته آقای دکتر سید محمد بنی‌هاشمی (که آقای فضلی او را "محصول انجمن حجتیه" نامیده است) اشاره می‌کند که در آن فصل مستقلی به نام "تکلیف امام مانند ما نیست" وجود دارد و در آن تأکید می‌شود که ما نمی‌توانیم بفهمیم چرا امام حسین (علیه‌السلام) چنین کرده و نمی‌توان از ایشان دستورالعمل کلی برای مبارزه با ظلم استخراج کرد. این دیدگاه در تضاد کامل با مبنای نهضت امام خمینی (ره) که "نهضت ما حسینیه" بود، قرار دارد. سخنران در اینجا پیشنهاد می‌دهد برای ارتقاء فهم از فلسفه قیام عاشورا به دروس "عاشوراشناسی" حجت‌الاسلام حامد کاشانی مراجعه شود که به نقد مستدل این نگاه می‌پردازد.
عدم پذیرش تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت: نتیجه منطقی دیدگاه‌های فوق، عدم پذیرش تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت است.
عدم پذیرش ولایت فقیه به معنای رایج: کسانی از آن‌ها که مدعی پذیرش ولایت فقیه هستند، منظورشان از آن همان ولایت مراجع تقلید در حد احکام فردی است و اختیارات ولایت فقیه را در حد رهبر و تشکیل حکومت نمی‌پذیرند.
عدم پذیرش جهاد در عصر غیبت: سخنران به سخنرانی صریح شیخ محمود حلبی در آذر سال ۵۶ اشاره می‌کند که در آن تصریح کرده است در عصر غیبت جهاد نیست و رهبر جنگی باید معصوم باشد، نه صرفاً عادل. این دیدگاه نیز در تضاد با دیدگاه امام خمینی (ره) در خصوص جواز و لزوم جهاد (حتی دفاعی) در عصر غیبت قرار دارد.
هدر دانستن خون شهدا: بر اساس این تفکر، خون‌هایی که در راه این "قیام باطل" (تشکیل حکومت اسلامی) ریخته می‌شود، هدر است و نمی‌توان این افراد را شهید دانست. سخنران به نقل قولی از افرادی با سابقه در انجمن اشاره می‌کند که در زمان جنگ نسبت به شهدا تعابیر نامناسبی مانند "لاشه" به کار می‌برده‌اند. همچنین، این دیدگاه در قبال شهدای مدافع حرم نیز تکرار شده است، و برخی از آن‌ها با وجود تقدیر از حفاظت از حرم، مبارزه برای اهدافی مانند "جهان اسلام" یا "هلال شیعی" را بی‌معنا می‌دانند.
ضعف در دشمن‌شناسی: سخنران معتقد است انجمن حجتیه همیشه ضعف در دشمن‌شناسی و اولویت‌بندی دشمنان داشته است. آن‌ها در ابتدا با بهاییت مبارزه می‌کردند، سپس به سراغ وهابیت و چپ‌ها رفتند، اما هیچ‌کدام از این‌ها دشمن اصلی نبوده است. دشمن اصلی که امام خمینی (ره) از ابتدا معرفی کردند، آمریکا بود. با پیروزی انقلاب، دشمن اصلی آن‌ها به نظر می‌رسد به نظام جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
محدود کردن دایره امر به معروف و نهی از منکر: با توجه به عدم پذیرش قیام در برابر حاکم ظالم، دایره امر به معروف و نهی از منکر نیز محدود می‌شود و به سطح مبارزه با مسائل فردی یا حداکثر محدود به سطح خانواده و محله تقلیل می‌یابد.
برآیند تفکر منجر به گسترش فساد: هرچند آن‌ها صراحتاً نمی‌گویند که باید فساد زیاد شود تا امام زمان ظهور کند (زیرا در این صورت نباید با بهاییت و وهابیت مبارزه می‌کردند)، اما برآیند تفکرشان که شامل عقب‌نشینی، سکوت در قبال ظلم، عدم پذیرش حکومت اسلامی و محدود کردن امر به معروف است، عملاً منجر به زیاد شدن ظلم و فساد در جامعه می‌شود.
وظیفه شیعه در عصر غیبت از نگاه انجمن:
بر اساس این تفکر، وظیفه اصلی شیعه در عصر غیبت "تربیت نیرو" است.
با این حال، سخنران سوال می‌کند که تربیت نیرو برای چه هدفی است، در حالی که آن‌ها تشکیل حکومت اسلامی را قبول ندارند.
فعالیت امروز جامعه حجتیه:
سخنران در یک جمله فعالیت امروز انجمن حجتیه را این‌گونه خلاصه می‌کند: "انجمن حجتیه دارد در این مملکت تربیت نیروهای مذهبی ضدانقلاب می‌کند یا حداقل بی‌تفاوت خنثی."
این افراد حتی اگر ضد انقلاب نباشند، در برابر فتنه‌ها و مسائل نظام بی‌تفاوت خواهند بود، زیرا اصل حکومت را طاغوت می‌دانند.
نسل جدید انجمن که مشکلات اقتصادی امروز را می‌بیند، بیشتر در معرض خطر هستند و ممکن است از وضعیت موجود برای اثبات حقانیت ادعای خود مبنی بر عدم امکان تشکیل حکومت اسلامی قبل از ظهور استفاده کنند.
انجمن حجتیه به دنبال جذب خانواده‌های مذهبی است که می‌خواهند در محیطی مذهبی باشند اما کاری به نظام نداشته باشند.
افزودن دیدگاه جدید