صفحه یادداشت رامین عشقی

شهید صدر، به حقیقت جزء متفكرین كم نظیر تاریخ تفكر شیعی است و نوع مواجهه ایشان با تمدن غرب، در نوع خود مواجهه بی نظیر یا كم نظیری است كه یك قدم حافظه تاریخی تشیع را پیش برده و یك قدم، بصیرتی تاریخی برای جامعه مومنین در مواجهه با تمدن مادی ایجاد كرده است

اگر شما در معیار صحت فهم و عوامل فهم، یک نظریه خاص داشتید که اراده را دخیل در پیدایش فهم می دانستید و لذا تعبد آن به الزامات ربوبیت خدای متعال را معیار صحت فهم معرفی کردید، چگونگی عملیات و برنامه بهره برداری از منابع مختلف فهم، شکل خاصی به خود می گیرد. این برنامه و منظومه عملیات بهره برداری از منابع فهم، «روش» نام دارد که پشتوانه آن، مبانی معرفت شناسی شماست که بنده از آن به نام «فلسفه دلالت» نام بردم.

شأن تخاطبی که شارع در قالب معارف نقلی با بندگان خود انجام داده است، شأن سرپرستی تکامل آن ها را در تمامی عرصه های تعبد و بندگی، از جمله مقام تفکر و فهمیدن داراست. لذا ما موظفیم این سرپرستی را از طریق سامان دادن منظومه معرفتی خود بر محور معارف نقلی دنبال کنیم که این مسلماً غیر از نقلی کردن تمام گزاره هاست

 فلسفه دلالت که متکفل بیان عوامل دخیل در معرفت و نسبت حوزه های معرفتی به یکدیگر، از طریق تعیین نسبت معیار صحت و کیفیت استنتاج در هر حوزه معرفتی است، مانع اصلی انفعال در تحلیل از علوم مدرن می شود

تّقین هدایت کامل نشده اند؛ هنوز جای انحراف و ضلالت باقی است. اگر کسی بخواهد از هدایت قرآن کریم استفاده کند، یک شرط دارد و آن اطاعت از دستورالعمل‌های قرآن است. اگر از آن اطاعت نکنیم، هدایت نشده ایم؛ بنابراین هدایت منحصراً از چه کسانی است؟ از متّقین است؛ چون غیر متقین به آن دستورالعمل‌ها عمل نمی کنند؛ لذا هدایت هم نمی‌ شوند

حضرت موسی «علیه­ السلام» عرض کرد: پروردگار من! مبغوض­ترین افراد نزد تو کیست؟ خداوند فرمود: کسی که به من تهمت می ­زند. حضرت موسی «علیه­ السلام» عرض کرد: چه کسی به تو تهمت می­زند؟‌ فرمود: کسی که از من می­ خواهد تا برای او خیری انتخاب کنم و من هم برای او خیر انتخاب کرده و خیر می­خواهم، و کسی که صلاح و خیر او را در چیزی می­بینم و آن قضا را خودم برای او فرمان می­دهم که برای او دارای خیر و صلاح است، امّا او به من تهمت می ­زند

 در وصیّت­های حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به امام حسن علیه السلام است که فرمود: ای پسرم! از گرفتاری­ها وبلاهای انسان در دنیا، فقر و تنگ­دستی است، و سختتر از آن، بیماری جسمی است، و سخت­تر و بدتر، این است که انسان دلش بیمار باشد. از نعمت­های الهی به انسان در دنیا، داشتن مال و ثروت است و بهتر و بالاتر از آن، بدن صحیح و سالم داشتن است، امّا بالاتر ازآن دارا بودن تقوای قلبی است

در تمدن مسلمین به یک نسبتی فرهنگ اسلام ظهور پیدا کرده است و به همان نسبتی که فرهنگ اسلام در آن ظهور کرده، می شود فرهنگ اسلامی. فلسفه هم همینطور است یعنی قطعا فلسفه ابن سینا با فلسفه ارسطو متفاوت است، قطعا فلسفه ملاصدرا با فلسفه یونان متفاوت است، با فلسفه مدرن هم متفاوت است، همزمان با مثلا فرض کنید کانت و این ها فلسفه را ابداع کرده است ولی دو تا فلسفه است اما آیا این فلسفه اسلامی است؟ هم هست و هم نیست؛ به نسبتی که تحت تأثیر فرهنگ اسلام است، اسلامی است و به نسبتی که تحت تأثیر فرهنگ اسلام نیست، اسلامی نیست. تمدن هم همینطور است