سلوک اجتماعی - استاد یزدان پناه (قسمت ۱۳)
سلوک اجتماعی - استاد یزدان پناه (قسمت ۱۳)
در این بخش، سیزدهمین قسمت از سلسله پادکست «سلوک اجتماعی» برگرفته از مباحث آیت الله سید یدالله یزدان پناه را به مدت 46 دقیقه با سالکان طریق حق به اشتراک می گذاریم.
◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈
گزیده جلسه | سلوک اجتماعی - جلسه سیزدهم
در زیر خلاصه این جلسه به صورت فهرست‌وار ارائه شده است:
۱. مرور مباحث گذشته (سلوک و مبانی عملی):
تعریف سلوک: سلوک به معنای زیست مؤمنانه و موحدانه است. این یک حرکت باطنی و قلبی است که با دغدغه رسیدن به خدا و خوشنودی و کار برای او انجام می‌شود.
اهمیت سلوک اجتماعی: اگرچه سلوک امری باطنی تلقی می‌شود، اما دین، سلوک را سازگار با اجتماع معرفی می‌کند. سقف کار دین این است که حرکت سلوکی را به شکل اجتماعی راه می‌اندازد.
مرور مبانی عملی (پایان یافته):
توحید در تشریع: آنچه دین برای سامان دنیا تشریع کرده، لبریز از توحید است.
بندگی در عمل: اصل راهی که دین معرفی می‌کند، راه بندگی است که باید تمام ساحت‌های انسان را در برگیرد (ان اعبدونی هذا صراط مستقیم).
روح عمل: روح عمل باید خوشنودی خدا باشد تا عمل اجتماعی را در مسیر سلوک قرار دهد.
۲. مبانی نظری سلوک اجتماعی (بخش توحید):
این جلسه به مبانی هستی‌شناسانه و توحیدی اندیشه سلوک اجتماعی اختصاص دارد. سه محور اصلی توحیدی که به سلوک اجتماعی جهت می‌دهند، مطرح شد:
محور اول: اندیشه "وجه‌الله" (هر جا رو کنی رو به سوی خداست):
بر اساس آیه شریفه: «فأينما تولوا فثم وجه الله».
این اندیشه بیان می‌کند که هر جا بروی و هر جا را نظر کنی، رو به سوی خداست و گمان نباید کرد که خدا آنجا نیست؛ بلکه همه جا حضور دارد.
نتیجه: در این نگاه، جامعه و دنیا مانع سلوک نیستند، بلکه همه جا جای حضور و ظهور خداست.
محور دوم: آیات الهی بودن تمام عالم:
خداوند آیاتش را «فی الآفاق و فی أنفسهم» (در آفاق و در انفاس) به انسان‌ها نشان می‌دهد «سنریهم آیاتنا في الآفاق و في أنفسهم حتى يتبين لهم أنه الحق».
آفاق و انفاس (بیرون و درون): خداوند آیات خود را در بیرون (مانند طبیعت، جامعه و ...) و در درون انسان ارائه می‌کند.
گستردگی آیات: آیات الهی دامنه گسترده‌ای دارد؛ از جمله: خلق همسران برای آرامش و قرار دادن مودت و رحمت میان آن‌ها، خلق آسمان‌ها و زمین، اختلاف زبان‌ها و رنگ‌های انسان‌ها، و آرام گرفتن در شب و تلاش برای تأمین معاش (فضل الهی) در روز.
نتیجه: با این نگاه قرآنی، دنیا و جامعه نه تنها مانع نیستند، بلکه اتفاقاً راه رسیدن به خدا هستند. دنیا «مزرعة الآخرة» و مزرعة التوحید است.
محور سوم: اندیشه "قرب وریدی" (نزدیکی خدا):
خداوند همراه انسان است «هو معکم أینما کنتم».
خداوند از رگ گردن به انسان نزدیک‌تر است«نحن أقرب إليه من حبل الوريد».
معیت تکوینی: این نزدیکی (همراهی) شامل همه (مؤمن و کافر) می‌شود و تفاوتی بین خلوت و حضور در جامعه، کوچه، بازار، معامله یا جنگ ندارد.
معیت تأییدی: مؤمن علاوه بر معیت تکوینی، از معیت تأییدی نیز بهره‌مند است؛ به این معنا که اگر کار خوبی انجام دهد، خداوند او را تأیید، هدایت و حمایت می‌کند. مانند «ان الله لمع المحسنین».
اثر در عمل: این ظرفیت نظری سنگین باعث می‌شود مؤمن در صحنه اجتماعی (سلوک اجتماعی)، هر اقدامی را با آگاهی به اینکه خدا می‌بیند و می‌شنود و به حساب اوست، انجام دهد. ادبیات محتسباً یا «انه بعین الله».
۳. نتیجه‌گیری و تأثیر مبانی نظری:
بصیرت‌آفرینی: این اندیشه‌های نظری (توحیدی) خط‌دهنده به عمل هستند. پذیرش آن‌ها باعث ایجاد بصیرت در انسان می‌شود.
سلوک عملی: بصیرت باعث می‌شود مؤمن عملش را صرفاً محدود به دنیا و عالم ماده نبیند و از جامعه و دنیا نگریزد، بلکه در جامعه، با خدا معامله کند و باکی از سختی‌ها، طعنه خوردن یا بد فهمیده شدن نداشته باشد.
۴. پایان جلسه:
به دلیل موظفی و عدم توفیق حضور در دو سه هفته آینده، بحث توحید و مبانی نظری در این جلسه جمع‌بندی شد.
امید است در جلسات آینده به بحث‌های توحیدی دیگری از جمله اسماء و افعال الهی پرداخته شود تا چگونگی نگاه مؤمن و وادار شدن او به سلوک تبیین شود.
◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈
افزودن دیدگاه جدید