سلوک اجتماعی - استاد یزدان پناه (قسمت ۱۸)

سلوک اجتماعی - استاد یزدان پناه (قسمت ۱۸)

در این بخش، هجدهمین قسمت از سلسله پادکست «سلوک اجتماعی» برگرفته از مباحث آیت الله سید یدالله یزدان پناه را به مدت 43 دقیقه با سالکان طریق حق به اشتراک می گذاریم.

◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈

گزیده جلسه | سلوک اجتماعی - جلسه هجدهم

۱. افتتاحیه و تبریک مناسبت‌ها 

• شروع با ذکر "اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین".
• تبریک میلاد امیرالمؤمنین علیه السلام (مولود کعبه، آدم اولیاالله).
• تأکید شد که ارتباط با حجت خدا و امیرالمؤمنین علیه السلام بهشت است.
• برای شیعه، دوری و نزدیکی در برابر حجت خدا معنا ندارد؛ همین که انسان احساس کند در پیشگاه اوست، کافی است.
• خاصیت ارتباط با حجت خدا، آباد کردن و روشن کردن دل است و باعث خنکی در دل می‌شود.
• توصیه به استفاده از ایام ماه رجب، از جمله ۳ روز مخصوص و اعمال ویژه نیمه رجب، که می‌تواند منجر به تغییر کل زندگی و باز شدن راه معنوی شود.
• اعمالی که طولانی‌تر یا بیشتر هستند (تکسیر)، لطف دارند و باید تا حد امکان از آن‌ها استقبال کرد. 

۲. یادآوری بحث سلوک و مبانی سلوک اجتماعی 

• تعریف سلوک: سلوک، دغدغه موحدانه، خداخوشنودی، توجه به حضرت حق در دل همه اعمال، و دغدغه وصول به خدا و تعامل توحیدی با اوست.
• بنیاد اصلی سلوک، جهت باطنی آن است، اگرچه در همه ساعات، ظاهر و باطن انسان را درگیر می‌کند.
• سلوک اسلامی با اقدام و تلاش اجتماعی سازگار است و دین آن را به شکل اجتماعی پیوند زده است.
• مرور مبانی پیشین:
◦ تشریعات توحیدی (که برای سامان دنیا و اجتماع وضع شده‌اند).
◦ هویت بندگی ناب توحیدی سلوک ("انِ اعبدونی هذا صراط مستقیم") که همه ساعات زندگی را پر می‌کند.
◦ روح عمل (که هر عملی را توحیدی یا غیرتوحیدی می‌کند)؛ با درست کردن روح عمل، فرد در صحنه اجتماع در حال سلوک است.
• مبنای چهارم (توحید جامع): توحید ذاتی، اسمایی و افعالی، تمام حوزه‌های انسانی را پر می‌کند؛ جامعه نیز جلوه حق و وجه‌الله است و تعامل با دوستان در اجتماع، روبه‌رو شدن با وجه‌الله است. 

۳. مبنای پنجم: حقیقت انسان (انسان‌شناسی سلوکی) 

• حقیقت انسان: انسان موجودی است که در عین داشتن جانب الهی (ماورای طبیعت)، جانب دنیایی و بدنی نیز دارد.
• روح اصل، حاکم، محور و مدار است، اما بدن حذف نمی‌شود.
• اندیشه دینی مخالف کسانی است که بدن را مانع می‌دانند و با ضربه زدن به آن، به دنبال رسیدن به مقامات هستند.
• بدن مرتبه نازله روح: بدن صرفاً همسایه یا مجاور روح نیست، بلکه مرتبه نازله خود روح است.
◦ وقتی دست آسیب می‌بیند، روح درد می‌کشد، زیرا بدن مرتبه روح است.
◦ شادی روح به صورت لبخند و ناراحتی درونی به صورت اشک بروز می‌کند.
• نحوه خلقت در قرآن: خلقت انسان از گِل (طین) شروع می‌شود و مراحل جسمانی (نطفه، علقه، مضغه) را طی می‌کند تا در ۴ ماهگی بدن کامل شود.
• آیه "ثم انشأناه خلقاً آخر" بیان می‌کند که بدن آماده شده، خلق دیگری بر آن می‌شود. روح خداوندی "و نَفَخَ فیه مِن روحه" (در او دمیده شد) و با بدن مرتبط شد.
• نتیجه‌گیری: انسان "مفطور به بدن" (سرشته شده با بدن) است. خلقت و فطرت ما "بدنی روانی" است؛ روح متجسد و جسد متروحه (جسم حیات یافته) است.
• نقش بدن در سلوک: بدن "تور شکار" ما برای رسیدن به حقایق، عبادات و کار علمی است. بدن "مرکب" سلوک است و باید به آن رسیدگی کرد (مانند دستور آیت‌الله بهادینی برای خوردن گوشت).
• گرسنگی شدید و بی‌خود که به بدن آسیب می‌زند، مردود است؛ اما گرسنگی مفید که روح را آزاد می‌کند، تأیید شده است. 

۴. لوازم پذیرش بدن و نسبت با دنیا 

• عدم حذف دنیا: تا زمانی که بدن پذیرفته می‌شود، نسبتی با دنیا برقرار می‌شود و دنیا مطلقاً نباید حذف شود.
• تأمین نیازهای بدنی: بدن نیاز به مکان، مسکن، غذا و ارتباطات دارد که باید برطرف شوند.
• کسب و کار: کسب و کار و تلاش برای امرار معاش لازم است، و شریعت نمی‌پذیرد که کسی "کَلّ بر دیگران" (سربار دیگران) باشد .
• جهت‌دهی به دنیا: دین نیامده دنیا را حذف کند، بلکه آمده است تا به آن جهت الهی و انسانی بدهد.
• دنیا به مثابه توشه: دنیا و بدن راه "توشه برگرفتن" معنوی است (تَزَوَّدوا فَانَّ خَیرَ الزّادِ التَّقوی) . بهترین توشه، تقواست.
• اهمیت دنیا: دنیا بسیار مهم است، زیرا لحظه لحظه آن در ابد اثر می‌گذارد و هرچه از این مسیر برداشته شود، برای ابد می‌ماند.
• تدبیر دنیایی: کسی که سهم دنیا و بدن را جدی نگیرد و تدبیر دنیایی را حذف کند، بر فطرت انسانی خیانت کرده است. سلوک باید در این بستر و با همین لوازم (دنیا) انجام شود. 

۵. جمع‌بندی 

• روح برتر است و حق بدن باید ادا شود، اما نباید حق روح خورده شود.
• سلوک حقیقی باید بر این فطرت واقعی و خلقت "بدنی روانی" انسان پایدار شود.
• بحث در مورد دنیا و بدن برای جلسات آینده ادامه خواهد داشت

◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈

ویژه نامه مرتبط : ویژه نامه تشکیلات از نگاه بزرگان