سلوک اجتماعی - استاد یزدان پناه (قسمت ۱۴)
سلوک اجتماعی - استاد یزدان پناه (قسمت ۱۴)
در این بخش، چهاردهمین قسمت از سلسله پادکست «سلوک اجتماعی» برگرفته از مباحث آیت الله سید یدالله یزدان پناه را به مدت 44 دقیقه با سالکان طریق حق به اشتراک می گذاریم.
◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈
گزیده جلسه | سلوک اجتماعی - جلسه چهاردهم
این جلسه به ادامه بحث «سلوک اجتماعی» پرداخته و ضمن مرور مبانی قبلی، تمرکز اصلی را بر تبیین نقش «اسماء حُسنای الهی» (توحید اسمایی) در صحنه اجتماع قرار داده است.
۱. مرور مباحث سلوک و سلوک اجتماعی
• مفهوم سلوک: اساساً سلوک به معنای دست کشیدن از تعلقات و تعشقات برای رسیدن به حضرت حق است.
• جنبه‌های سلوک: سلوک یک سیر باطنی و قلبی است. همچنین، یک زیست مؤمنانه موحدانه است که با دغدغه‌های توحیدی حرکت می‌کند.
• سلوک اجتماعی: در نقطه کف، سلوک با اقدام اجتماعی سازگار است. اما در سقف، سلوک باید در صحنه اجتماع صورت بگیرد، زیرا دین بیشترین تأکید را بر آن دارد.
۲. بنیادهای عملی اندیشه سلوک اجتماعی (مرور مباحث قبلی)
سه اندیشه اساسی در بعد عمل مطرح شده‌اند:
1. مشغون بودن دین از توحید: هرآنچه دین دستور می‌دهد، حتی مسائل مربوط به سامان دادن دنیای اجتماعی، خالی از توحید نیست، بلکه مشحون از توحید است.
2. شمول بندگی: اساس عمل دینی (صراط مستقیم) بندگی است که ساحتی دوگانه یا یک‌ساحتی ندارد؛ بندگی باید در همه ساحت‌ها انجام شود.
3. اهمیت روح عمل: آنچه عمل اجتماعی را به سلوک تبدیل می‌کند، روح عمل است؛ یعنی ریختن نیت الهی و خوشنودی خدا در اقدام اجتماعی.
۳. موانع نظری و بحث توحید (مرور مباحث قبلی)
در حوزه موانع نظری، مباحث هستی‌شناسانه (عمدتاً توحید) مطرح شده است:
• وجه‌الله بودن عالم و آیت حق بودن آن: کل عالم آیت حق است و جامعه و محیط‌های اجتماعی نیز آیت حق‌اند. عارف می‌تواند آیت را در جامعه بیابد و لازم نیست برای یافتن حقیقت نهایی از دنیا دوری کند (دنیاگریزی به همراه نمی‌آورد).
• توحید ذاتی: مباحثی مانند آیت بودن عالم و وجه‌الله بودن آن، بیشتر به توحید ذاتی اشاره دارند.
۴. توحید اسمایی در صحنه اجتماع
این بخش به توحید اسمایی (اسماء حُسنا) می‌پردازد که در تمام هستی و تعاملات اجتماعی موج می‌زند:
• مبنای قرآنی: خداوند دارای اسماء حسنی است و باید او را به این اسماء خواند. (آیه ۱۸۰ سوره اعراف: «و لله الأسماء الحسنى فادعوه بها»).
• اسم الرزاق (روزی‌دهنده):
◦ تحصیل معاش یک کنش انسانی اجتماعی است و ریشه در اسم رزاق دارد.
◦ کلید آسمان و زمین (روزی) در دست خداست.
◦ کسی که با اسم رزاق تعامل کند، در کسب‌وکارش به مشتری به عنوان رسول و فرستاده خدا برای روزی نگاه می‌کند.
◦ آیه ۶ سوره هود تأکید می‌کند که روزی هر جنبنده‌ای بر عهده خداست «و ما مدابت فی الارض الا عل الله رزقها».
◦ آیه ۵۸ سوره ذاریات: «ان الله هو الرزاق ذو القوة المتین» (همانا خدا روزی‌دهنده، صاحب قدرت و استوار است).
• اسم الشکور (شکرگزار/قدردان):
◦ شکور به این معناست که خدا تشکر می‌کند و راه را برای بنده باز می‌کند؛ تو یک کار خیر بکنی، خدا تشکر می‌کند.
◦ انفاق و کار خیر قرض حسنه به خدا است.
◦ خدا در مقابل قرض حسنه، آن را چند برابر می‌کند «یضاعفه لکم» و دل را پاکیزه می‌سازد، زیرا او شکور و حلیم است.
◦ هر خیر پاک و ناب‌تر، تشکر خدا ناب‌تر است. این قاعده از کارهای کوچک مانند لبخند زدن یا کنار گذاشتن سنگ از راه تا فداکاری‌های بزرگ جریان دارد.
◦ خداوند در مقابل یک قدمی که بنده برمی‌دارد، ۱۰۰ قدم می‌آید.
◦ آیه ۲۳ سوره شوری: «قل لا اسألکم علیه اجرا الا المودة فی القربا... و من یقترف حسنة نزد له فیها حسنا»، استدلال می‌کند که چون ان الله غفور شکور است، هر کس حسنه‌ای انجام دهد، خدا بر آن می‌افزاید.
• اسم خیرالماکرین (بهترین تدبیرکنندگان):
◦ این اسم در صحنه‌های درگیری‌های اجتماعی و مقابله با مکر و عناد دشمنان و استکبار جهانی کاربرد دارد.
◦ خداوند مکر دشمنان را به نفع حق و اراده خود تبدیل می‌کند.
◦ آیه ۳۰ سوره انفال (در مورد توطئه کفار علیه پیامبر): «و یمکرون و یمکر الله و الله خیر المکرین».
◦ توطئه کفار برای زندانی، کشتن یا اخراج پیامبر، منجر به هجرت به مدینه و برقراری دولت دینی و فتح مکه شد.
◦ کسی که اهل معنا باشد، در دل مشکلات اجتماعی، کارکرد «خیرالماکرین» بودن حق را مشاهده می‌کند.
۵. نتیجه‌گیری
• نتیجه این است که هیچ کجای جامعه و دنیا از اسماء حسنای الهی خالی نیست.
• جامعه نه تنها مزاحم سلوک نیست، بلکه صحنه تثبیت این حقایق است و جای تعامل و ارتباط برقرار کردن با خداست.
• مؤمن می‌تواند ذات و اسماء حق را همه جا ببیند.
تشبیه برای وضوح مفهوم:
اگر دنیا را به یک ارکستر بزرگ تشبیه کنیم، اسماء حسنای الهی همچون نت‌ها و سازهای آن ارکستر هستند. نمی‌توانیم بگوییم برای شنیدن سمفونی باید گوشه‌ای نشست؛ بلکه باید در دل اجتماع و هیاهوی زندگی ایستاد تا شنید که چگونه هر تعامل، هر کسب‌وکار، و حتی هر مکر دشمن، با نت‌های رزاق، شکور، و خیرالماکرین نواخته می‌شود.
◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈▬▬▬▬▬▬◈
افزودن دیدگاه جدید