فصل اول: وجوب طواف
1- رکنّیت طواف و حکم ترک آن
اولین عمل عمره بعد از احرام، طواف است.
307 550- طواف عبارت است از: «هفت مرتبه گرد خانه کعبه گردیدن» و هر دور از آن «شوط» نام دارد؛ پس طواف، عبارت از هفت شوط است.
ترک سهوی طواف
553- اگر کسی طواف را سهواً ترک کند، (1) لازم است هر وقت که باشد، (2) آن را به‌جا آورد؛ و اگر به محل خود برگشته و نتواند به مکه برگردد، یا مشقت داشته باشد، باید نایب بگیرد. (3)
نقصان طواف و مراجعت به وطن
308 557- اگر کسی طواف او ناقص بوده ولی تا بعد از مراجعت به وطن، متذکر نقصان نشود، احتیاط (4) آن است که برای تدارک بازگردد؛ واگر نتوانست یا مشکل باشد، نایب بگیرد. (5)
1- آیة اللَّه سیستانی: یا آن را به طورصحیح انجام نداده.
2- آیة اللَّه فاضل: وسعی را نیز بنابر احتیاط اعاده کند.
3- - آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: اگر قبل از فوت وقتِ طواف متذکر شود، باید تا وقت نگذشته قضا کند.
آیة اللَّه مکارم: و در این مدّت چیزی بر او حرام نیست و احتیاط آن است که یک گوسفند قربانی به مکه بفرستد و اگر فرستادن به مکه ممکن نیست در محل خود قربانی کند.
4- آیة اللَّه بهجت: و اگر متذکّر نشود مگر بعد از مراجعت به وطن خود، پس نایب می‌گیرد. مناسک شیخ،ص 42.
آیات عظام تبریزی، خامنه‌ای، خویی،صافی، فاضل، گلپایگانی: باید برگردد.
آیة اللَّه سیستانی: اگر نتواند باقیمانده را خود به‌جا آورد، اگرچه به این علت باشد که پس از رجوع به وطن یادش آمده دیگری را نایب خود قرار دهد و به هر حال نماز طواف را باید خودش هر جا هست بعد از طواف نایب بخواند
5- آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و در اینصورت نیز بنا بر احتیاط واجب هدی بفرستد و احوط آن است که شتر باشد مناسک فارسی، مسأله 104.
آیة اللَّه مکارم: و احتیاط آن است یک گوسفند در مکّه قربانی کند و اگر نتوانست در شهر خودش قربانی کند.
انجام سعی قبل از طواف
309 559- اگر کسی قبل از انجام طواف، سعی را به‌جا آورد، احتیاط واجب (1)آن است که علاوه بر طواف و نماز آن، سعی را هم به‌جا آورد.
تذکر نسیان طواف در سعی
310 560- اگر کسی هنگام سعی، متذکر شود که طواف را به‌جا نیاورده، باید سعی را رها نموده، طواف را به‌جا آورد، سپس سعی را اعاده کند. (2)
2- مباحات و محذورات هنگام طواف
311 562- در حال طواف، تکلم و خنده و شعر خواندن، جایز، ولی مکروه است؛ و مستحب است در حال طواف، مشغول دعا و ذکر خدا و تلاوت قرآن باشد.
اکل و شرب در حال طواف
312 563- اکل و شرب در حال طواف، مانع ندارد.
خواندن نماز مستحب در حال طواف
313 564- در حال طواف، خواندن نماز مستحب چه حکمی دارد؟ (3)
طواف با علم به تماس با نامحرم
314 565- اگر شخصی در حال طواف با علم به حرمت، از روی شهوت با بدن زنی تماس حاصل نماید
1- آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، فاضل: باید سعی را اعاده نماید.
آیة اللَّه مکارم: این احتیاط در مورد سعی مستحب است.
2- آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: اگر قبل از شوط چهارم سعی یادش بیاید که طواف به‌جا نیاورده، سعی را رها کند و طواف را به‌جا آورد و سپس سعی را انجام دهد و اگر بعد از اتمام شوط چهارم بوده، آن را قطع کند و بعد از انجام طواف، سعی را اتمام و به احتیاط واجب آن را اعاده نماید. آداب و احکام حج، م 667.
3- آیات عظام: بهجت، سیستانی، فاضل و مکارم: مانعی ندارد.
آیت اللَّه خامنه‌ای: اگر بتواند جمع بین قصد طواف و قصد نماز مستحبی در حال طواف نماید اشکال ندارد.
آیت اللَّه تبریزی: مشروعیت آن ثابت نیست، واللَّه العالم.
آیت اللَّهصافی: احوط ترک آن است، واللَّه العالم.
هر چند کار حرامی کرده ولی مضر به طواف نیست «(1)و اگر کاری که موجب کفّاره است انجام دهد، باید کفّاره بدهد. (2)
پا گذاردن روی اشیاء در حال طواف
315 566- پا گذاردن روی احرامی دیگران (3)و چیزهایی که از افراد در مطاف می‌افتد- از قبیل ساعت و غیره- موجب بطلان طواف نمی‌شود. (4)
احرام و طواف در لباس غیرمخمّس
احکام خمسِ مربوط به طواف، در قسمت خمس در پایان کتاب ذکر شده است.
1- آیة اللَّه فاضل: اما اگر این عمل با علم و عمد انجام شده و موجب انزال شده، علاوه بر گناه باید یک شترکفّاره بدهد و نسبت به طواف، حکم محدث شدن در اثنای طواف را دارد که در مسأله 580 آمده است.
2- آیة اللَّه تبریزی: چنانچه موجب تماس، مشی در حال طواف باشد، طوافش اشکال دارد.
آیة اللَّه فاضل: اما اگر موجب انزال شود طوافش باطل و کفّاره هم دارد.
آیة اللَّه مکارم: اگر لمس از روی لباس باشد گناه کرده ولی کفّاره ندارد.
3- آیة اللَّه گلپایگانی: ولی نباید اذیت دیگران رافراهم آورد.
آیة اللَّه مکارم: ولی عمداً این کار را نکند مگر مانع عبور باشد.
4- آیات عظامصافی، گلپایگانی، مکارم: ولی عمداً پا روی آن نگذارد.
